هنگامی كه پديده‎ها بطور چشمگيري تغيير مي‎كنند، مفاهيم نيز بطور مداوم متحول مي‎شوند يكي از اين مفاهيم سواد است. در سالهاي اخير وبا پديدار شدن فناوري هاي جديد، اين مفهوم نيز مانند بسياري از مفاهيم ديگر دچار تحول شده است. امروزه اين نكته مسلم است كه براي پيشبرد دانش، افراد علاوه برداشتن توانايي‎هاي ابتدايي مانند خواندن و نوشتن، بايد توانائي‎هاي مثل تفسير كردن اطلاعات و يافتن ساختارهاي اطلاعاتي را نيز داشته باشند.

امروزه دانستن شرايط جديد براي جمع‌آوري، تحليل و استفاده از اطلاعات يعني داشتن سواد اطلاعاتي بسيار ضروري است. سواد اطلاعاتي فراتر از سواد كامپيوتر‎ي است. يك فرد با سواد كامپيوتري كسي است كه دانش و تجربه لازم براي بهره‏مند شدن از توانايي‎هاي كامپيوتر را دارد، ولي افراد با سواد اطلاعاتي آموخته اندكه اطلاعات چگونه و در كجا يافت مي شوند و دانش چگونه سازماندهي مي‎شود.(1)

در اين ميان ركن اصلي توسعه و توليد دانش يعني آموزش، از جايگاه بسيار مهمي برخوردار است چون لازمه رسيدن به جامعه اطلاعات، توليد و توزيع دانش و نقطه شروع آن، آموزش است. امروزه استفاده از كامپيوتر، زندگي بشر را در تمامي وجوه دگرگون ساخته است. مطالعات انجام شده در ارتباط با برنامه‎هاي توسعه اغلب كشورها، نشان‏دهنده محوري بودن نقش فناوري اطلاعات و ارتباطات در اين گونه برنامه‎هاست. ولي آنچه مسلم است هيچ تحول صنعتي در جهان شكل نمي‎گيرد مگر اينكه از آموزش و پرورش شروع شود. و به راستي، امروز بچه‎ها 20 درصد جامعه ما هستند. اما صد‏درصد آينده ما. و نتيجه كار بچه‎هاي ما بعد از 20 – 10 سال ظاهر مي‎شود وبيش از هر چيزي نظام آموزش و پرورش است كه ‌آينده را پيش‏بيني مي‏كند.(2)

فناوري اطلاعات و ارتباطات را مي‎توان به عنوان ابزاري نيرومند براي ارتقاي كيفيت و كارايي آموزش، مورد استفاده قرار داد. به گونه‎اي كه شيوه سنتي آموزش را دستخوش تغييرقرار داده‏، ديگر نيازي به حضور فيزيكي در كلاس هاي درس نباشد. تمام بچه‎ها بايد براي چنين فضايي در آينده آماده شوند.

چکیده:

امروزه ما در عصر توانايي اطلاعات  و ارتباطات و به كلامي در عصر دانايي به سر مي‎بريم. فناوري‎هاي جديد، به ويژه فناوري‎هاي مربوط به عرصه اطلاعات و ارتباطات زمينه تحولات سريع و غير قابل برگشتي در جهان فراهم آورده است. اين تحولات نيز دنياي جديدي را شكل داده و به ظهور رسانده كه از قسمت‎هاي گوناگوني تشكيل شده است كه دائماً در حال تعامل با يكديگر و تأثيرپذيري از هم مي‎باشند.

اين تغييرات، تحولات و تعاملات چالش‎هايي را در جامعه كنوني به وجود آورده است كه يكي از اين چالش‎ها در زمينه آموزش و پرورش است كه باعث شده است نگاهي نو به اين سيستم فراهم شود. آموزش و پرورشي كه قرار است انسان را براي آينده آماده كند. بنابر همين وظيفه، بايد توانايي رو به رو شدن با چالش‎هايي را كه تحولات كنوني رو در روي نسل حاضر قرار مي‎دهد، داشته باشد. طبيعت آموزش و پرورش آن را به مثابه يك فرايند كيفي بر حسب آن چه بايد باشد شرح مي‎دهد، نه آنچه هست. از اين رو، ماهيت آن زاينده، پويا، تغيير پذير و منعطف است و ناگريز رو به رشد و تعالي و تغييردر این میان نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات را نمی توان نادیده گرفت که در حال حاضر  توسعه آن برای آموزش و پرورش ما بسیار حیاتی و لازم است . این مقاله نگاهی اجمالی به اهمیت این موضوع در حوزه آموزش دارد و در دوبخش تنظیم گردیده است :

بخش اول : شامل ادبیات تحقیق ، مفاهیم و تعاریف IT وICT و تفاوت این دو همچنین تاریخچه استفاده از این فناوری در برخی کشور ها و دیگر موارد صحبت شده است .

بخش دوم : ضرورت به کارگیری  فناوری های نوین آموزشی و تحول آموزش و پرورش بر اثر این فناوری همچنین در مورد وعده ها و قابلیتهای این فناوری ها عنوان شده است و در آخراین بخش نیز به مدارس مجازی و هوشمند  به عنوان کلید دستیابی به این نوع فناوری اشاره گردیده است  و همچنین در مورد موانعی هم که بر سر راه استفاده از این فناوری می باشد نیز صحبت به میان آمده است . در قسمت نتیجه گیری نیز راهکارها و پیشنهاداتی ارائه گردیده است .

کلید واژه: ICT(Communication Technology-Informatio نظام آموزشی

فن آوری اطلاعات –مدرسه هوشمند –آموزش مجازی -آموزش و پرورش.

طرح یا بیان مساله (مقدمه)

عصرحاضر را باید تلفیقی ازارتباطات و اطلاعات دانست. عصری که بشر درآن بیش ازگذشته خود را نیازمند به داشتن اطلاعات و برقراری ارتباط برای کسب اطلاعات مورد نیاز می داند .امروزه با دراختیارداشتن فناوری اطلاعاتی و ارتباطی مختلف و پیشرفته،امکان برقراری سریع ارتباط و تبادل سریع اطلاعات بیش ازپیش میسرگردیده است. يكي از ويژگيهاي مهمي كه پديده فناوري اطلاعات و ارتباطات از آن برخوردار است ،‌اينست كه باعث مي‌شود ارتباط انسان با انسان ، همچنين انسان با محيط تسهيل يافته و ارتقاء يابد . اما بی شک بیشترین تاثیر پدیدآمدن فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی برمحیطهای آموزشی بوده است.

 بر پايه­ي نظرات كميسيون بين المللي يونسكو در بررسي مشكلات ارتباطات، يكي از نقش ها و وظايف فناوري ارتباطات و اطلاعات در جامعه، موضوع آمـوزش و پـرورش است. يعني انتقـال اطلاعات لازم براي رشد و پرورش افكار، ساخت و پرورش شخصيت و فراگيري مهارت ها، هم چنين انتقال
پيام هاي متنوع و گسترده­ي لازم به منظور كمك به فراگيران در شناخت، درك و قدرداني از يكديگر و اتحاد در تعهدات اجتماعي(1)

. فناوري اطلاعات و ارتباطات به دليل قدرت تحول‌پذيري و توانايي برقراري ارتباط پويا كه مي‌تواند با دانش‌آموزان داشته باشد ، از نقش مهمي در انتقال دانش برخوردار است .کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات درآموزش سبب شده است تا محیط آموزشی به سوی مجازی شدن سوق پیدا کند.این امرسبب میشود تا ارتباطات میان افراد به منظورآموزش و گسترش دانش به گونه ای فزاینده ازطریق رایانه امکان پذیرشود. با ظهور و گسترش اینترنت- این رسانه به عنوان یک مکمل جهت تامین نیازهای اطلاعاتی و آموزش مورد استفاده قرارگرفت.

 ______________________________________

1-استـوور، ويليام جيمـز. 1375تكنولوژي اطلاعات در جهـان سوم . تـرجمه رضا نجف بيگـي و اصغر صرافي­زاده . تهران : دانشگاه آزاد اسلامي.

ضرورت مساله(1)

         موج فناوری اطلاعات در اشكال گوناگون  آن از دهه نود میلادی در قرن 21 همه جهان را در بر گرفته است. این موج که از طریق تلفن همراه ، ماهواره، رایانه، اینترنت و ... گسترش می یابد، نحوه ارتباط  و تعامل آدمیان، نحوه کار، چگونگی گذران اوقات فراغت، فرهنگ پذیری و بسیاری دیگر از شئون فردی و اجتماعی حیات آدمی را تحت تاثیر قرار داده است. ولی به نظر می رسد پرسش و پاسخ و امتحان، گویی همه چیز در مدرسه  مانند یک قرن قبل است و هیچ چیز تغییر نکرده است. این سخن تمثیلی از مقاومت و یا تاثیر ناپذیری نظام آموزشی در برابر تحولات فناورانه عصر جدید است . گرچه از سه دهه پیش در جهان صنعتی در ورود نماد های فناوری اطلاعات مانند رایانه به مدارس و یا دانشگاه ها تلاش فراوان شده است، ولی به نظر پاره ای دست اندرکاران تعلیم و تربیت، این تلاش چندان نيك انجام نبوده است و هنوز شیوه های سنتی در مدارس ، اقتدار خویش را حفظ کرده اند. با توجه به نظریه های جدید تربیتی که خواهان نزدیکی مدرسه و اجتماع هستند و بر آن تاکید دارند که مدرسه باید به نحوی سازمان یابد که دانش آموز را برای مواجهه با مسائل جامعه آینده مهیا کند، به نظر می رسد که مدارس  ناگزید هستندکه دانش آموزان خود را برای جوامع آینده که در عصر جدید با عنوان "جامعه اطلاعاتی"[2] تعریف شده است آماده کنندجامعه ای که ارزش در آن از آن دانش

است و آحاد آن باید توان تولید و پردازش اطلاعات و تبدیل آن به دانش را داشته باشند. اگر این مهم به  غفلت واگذار شود و  مدرسه نتواند فراگیرندگان را برای انطباق با جامعه اطلاعاتی تجهیز کند بیم آن می رود که مدرسه قدرت اثر گذاری خود را از دست بدهد و عملا آن چه که زمانی از سوی نظریه پردازان مدرسه زدایی همچون آرمان مطرح می شد در عمل به خاطر ناتوانی مدرسه در همسازی با وضعیت جدید رخ دهد. فراموش نباید کرد که امروزه به مدد فناوری های نو، دانش در انحصار مدرسه و معلم نیست، فضاهای آموزشی که نماد مهم عصر جدید یعنی اینترنت در عالم مجازی ایجاد کرده است امکان یادگیری غیر رسمی و موثری را فراهم کرده است که دارای محدودیت زمان، مکان، سن ،جمعیت و دیگر الزامات مدرسه رفتن نیست. یعنی نهاد دیر پای مدرسه و رکن اصلی و اساسی آن( معلم) رقبایی یافته اند که در عرصه رقابت ابزار های جذاب تری دارند و در این میدان هماوردی، یا باید میدان را واگذار کرد و به حریفان سپرد و یا آن که به ابزار های نو متمسک شد  و نقش های جدید برای خود تعریف کرد  .

در این مقاله به اهمیت استفاده از فناوریهای نوین  در آموزش پرداخته و از زوایای مختلف به آن نگریسته می شود .

  هدف تحقیق::تعيين اهمیت استفاده از فناوری های نوین در امر آموزش .

  سؤال:آيا  استفاده از فناوری های نوین در امر آموزش اهمیت دارد ؟

   مفاهیم وتعاریف:

فناوري اطلاعات (IT)

فناوري اطلاعات(IT) از دو واژه ي (information) یعنی اطلاعات و(technology) یعنی فناوري تركيب يافته است.

 اطلاعات:

 مجموعه حقايق، حوادث، مسائل و موضوعات و ارقام پردازش شده و با معنا مي باشند كه اشخاص مي توانند بر اساس آنها برنامه ريزي كنند. (1)

اطلاعات نبايد با داده ها(data) اشتباه شوند زيرا داده ها ، حقايق و ارقام خام و پردازش نشده هستند كه براي كاربر تقريبا بي معنا هستند.

 فناوري:

 دانش يا مهارت يا روش فني از اطلاعات.

فناوري اطلاعات(IT )

اصطلاح « فناوري اطلاعات » براي توصيف فنوني به كار مي­رود كه ما را در ضبط، ذخيره­سازي، پردازش، بازيابي، انتقال و دريافت اطلاعات ياري مي كند(2)

فناوري اطلاعات بر دانش و مهارت استفاده از تكنولوژي هاي نوين مثل: كامپيوتر- اينترنت و سيستم ارتباط از راه دور به همراه ذخيره سازي ، كاربرد وانتقال اطلاعات تاكيد دارد.

ويژگي هاي فناوري اطلاعات)  IT)

1-مواد اوليه ي آن داده ها و اطلاعات مي باشد. 2- موتور محركه ي آن رايانه و شبكه هاي الكترونيكي است.

1-عبا دی ،رحيم. فناوری اطلاعات وآموزش و پرورش دفتر توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات .

2-كيت بهان، ديانا هولمز، آشنایی با تکنولوژی اطلاعات ترجمه آذرخش و مهرداد،(1377) تهران.                                                   

3- محصول نهايي آن ناديدني و لمس نشدني است.

4- توليد آن و استفاده از آن محدود به موقعيت خاص مكاني و زماني نيست.

5- محصولات آن تا ثيري بر تخريب زيست محيطي كره ي زمين ندارد.

تفاوتIT و ICT :

IT به معناي فناوري اطلاعات و ICT به معناي فناوري ارتباطات و اطلاعات مي باشد. چنان كه مشخص است در IT محوريت با اطلاعات است ولي در ICT بجز اطلاعات بر ارتباطات نيز تاكيد دارد.

ICT از تلفيق سه حوزه ي اطلاعات، كامپيوتر و ارتباطات پديد آمده است.

دو نگاه متفاوت درعرصه ي فناوري اطلاعات:

1- در كشورهاي توسعه يافته و در حال توسعه IT به عنوان محور توسعه در نظر گرفته شده است.

2- در كشورهاي جهان سوم IT به عنوان ابزار توسعه مورد بهره برداري قرار مي گيرد.

مهم ترين ابزارهاي فناوري اطلاعات:

1- راديو 2- تلويزيون 3- تلفن 4- كامپيوتر 5- اينترنت

 6- اينترانت: شبكه هاي بزرگ محلي و سازماني كه براي استفاده كنندگان خاصي طراحي و اجرا مي گردد و به جز خدمات اينترنت از اطلاعات درون سازمان خود نيز بهره مي گيرند.

 7- اكسترانت: جمع بين دو يا چند اينترنت به منظور تبادل اطلاعات بين افراد، همكاران، شركاي اقتصادي در قالب كنفرانس هاي صوتي و تصويري.

  كامپيوتر:از بزرگ ترين ابزارهاي فناوري اطلاعات است كه با برخورداري از ظرفيت سازي و ذخيره سازي اطلاعات در درون خود و با ارائه خدمات گسترده ي صوتي و تصويري، نوشتاري و گفتاري توانمندي هاي بسياري در خود جاي داده است.

ويژگي ها و مزاياي مهم استفاده از كامپيوتر:

1-  سرعت انجام عمليات 2- دقت و صحت انجام كار 3- قابليت اطمينان4- توانايي ذخيره سازي.

اينترنت:

 اينترنت در واقع يك شبكه ي گسترده ي جهاني است كه با اتصال رايانه ها به همديگر، ضمن حفظ و امنيت اطلاعات موجود در شبكه ها اطلاعات جديدي را به صورت همزمان در همه­ي شبكه ها در دسترس كاربران قرار مي دهد.

اينترنت، روح تحقيق و پژوهش، خلاقيت و ابتكار را در مورد محقق احيا مي كند و فراگيران را از هر نوع خدمات اطلاعاتي و ارتباطي بهره مند مي گرداند.

اينترنت داراي پنج ويژگي مهم است:

1-  چند رسانه اي2- فوق متن 3- تعاملي بودن 4 – بايگاني بودن 5- مجازي بودن.

 اينترنت يك سيستم عظيم جهاني متشكل از انسان، اطلاعات و رايانه است. اينترنت اجتماع انسانها با ايده هاي متفاوت است. اينترنت كتابخانه و نمايشگاه جهاني است ،چون تعطيلي ندارد و هركس در هر زمان بخواهد مي تواند به آن دسترس داشته باشد.

تاریخچه استفاده از فناوری های نوین :

 طبق آمار 38 سال به طول انجامید تا استفاده کنندگان از رادیو به 50  میلیون نفر رسید و 16 سال برای کامپیوتر و 13 سال برای تلویزیون و 4 سال برای اینترنت به طول انجامید .

 سرعت رشد اینترنت در جهان در سال 1997 ، 82 میلیون نفر در سال 1999، 141 میلیون نفر و در سال 2001، 231 میلیون بود که در سال 2002 به 316 میلیون افزایش یافت و تاکنون نیز روبه افزایش چشمگیری می رود .

 گام اولیه که در جهت ترکیب فناوری اطلاعات و  آموزش و پرورش در سطح جهان صورت گرفته است به صورت زیر می باشد :

در امریکا نسبت درصد کلاسهای متصل به اینترنت در سال 94 از 35% به 76% رسید ، در قاره اروپا در کشور اسلوونی ، 80% مدارس ابتدایی و 93% مدارس متوسطه به اینترنت متصل هستند .

در قاره اسیا در ژاپن تا سال 97 بیش از 97% مدارس عمومی مجهز به تجهیزات رایانه ای بودند و 10% مدارس نیز به شبکه اینترنت متصل بودند که این آمار تا سال 2003 به 100% رسید .

 سال 2000 بیش از 50% کل مدارس ابتدایی و 100% مدارس  متوسطه به اینترنت  متصل شدند .

 سیر تاریخی تاثیر فن آوری اطلاعات بر آموزش و پرورش به صورت زیر می باشد :

    تا سال 1983 کلاسهای درسی سنتی به صورت معلم – محور

    سالهای 1984 تا 1993 استفاده از نرم افزارهای چند رسانه ای

 سالهای 1994 تا 1999 استفاده از نسل اول فن آوری وب-از سال 2000 تا کنون توسعه نسل جدید وب بر مبنای اینترنت.

استفاده  از IT    در آموزش و پرورش کشورهای جهان

انگلستان
آماری که در جدول آورده شده است نشان دهنده گسترش فناوری اطلاعات درآموزش و پرورش  انگلستان است. مدارس مخصوص  در این جدول  به مدارس مربوط به معلولین  نظامی و .. گفته میشود. با توجه به آمار موجود انگلستان یکی از   

پیشگامان  استفاده از فناوری اطلاعات در مدارس است.

درصد مدارس متصل به اینترنت /1998 /1999 /2000 / 2001
مدارس ابتدایی......................./17       /62    /86      /96
مدارس متوسطه....................../83       /93    /98      /99
مدارس مخصوص.................../31      /60     /92       /97
کل مدارس............................./28      /66     /88       /98 

همانطور که ملاحظه میشود آاموزش و پرورش  انگلستان  با تعیین اهداف متناسب با حرکت شتابنده فناوری اطلاعات  و تخصیص منابع و بودجه مناسب زیر ساخت خوبی برای گسترش فناوری اطلاعات  در اموزش وپرورش فراهم کرده است و در نظر دارد  به بهترین نحو  از فرصت های ایجاد شده توسط فناوری اطلاعات  جهت ارتقای وضعیت تحصیلی دانش آموزان  استفاده کند.

چین
تکنولوژی آموزشی  در توسعه  ومدرنیزه کردن آموزش وپرورش چین نقش بسزایی ایفا میکند و دولت چین طی 20 سال گذشته توجه زیادی به آن مبذول داشته است. با گسترش فناوری اطلاعات در سال 1990 فناوری چند رسانه ای رایانه و شبکه  در بعد آموزشی  به کار گرفته شد و همچنین با استفاده ازآموزش ماهواره ای  آموزش صوتی _ تصویری  به سرعت در دانشگاهها توسعه یافت.
در کشور چین از سال 1990  فناوری اطلاعات به مرور  درآموزش به کار گرفته شد و با سرعت پیشرفت  رایانه ها و فناوری چند رسانه ای قابلیت های جدیدی در زمینه آموزش بوجود آمد .طرح دانشگاههای صوتی_تصویری  نیز از اقدامات دیگر چین در زمینه استفاده از فناوری اطلاعات در آموزش است.هرچند که راه اندازی این پروژه هزینه نسبتا بالایی به همراه داشت . در آستانه قرن 21   طرح آموزش  از راه دور به عنوان یک پروژه کلیدی تثبیت شد.هدف از این طرح این بود که طی سه سال  تلاش آموزش از راه دور  در چین  به صورت پایه ای راه اندازی شود  وآن طور که برآورده شده است  تا سال 2010  این ساختار  به طور کامل شکل خواهد گرفت. وظیفه اصلی این طرح ایجاد مجموعه ای از منابع آموزشی برای دانش آموزان  و معلمان  مدارس است و علاوه براین  امکانات آموزش از راه دور در اختیار  علاقمندان  قرار خواهد گرفت. به عبارت دیگر  این طرح  طرحی  ملی جهت  همگانی کردن آاموزش است آموزش از راه دور  به صورت آزمایشی  در چند دانشگاه چین  اجرا شد  و پس ازآان  در سال  1997  آموزش وپرورش چین  به صورت آزمایشی هزار مدرسه  را تحت  پوشش این طرح قرار داد  وبه طورکامل فناوری مدر ن آموزشی  را اعمال کرد.نتیجه آزمایش  این طرح در 433 مدرسه مثبت بود.این فناوری با همین کیفیت در مدارس فنی  و حرفه ای  و مدارس  بزرگسالان  نیز گسترش یافت.این طرح میتواند برای مناطقی که با کمبود  معلم وکتاب مواجه هستند نیز کارامد باشد . اجرای این طرح با بکارگیری فیلم  اسلاید  دستگاه ضبط صوت   ویدیو  و ماهواره   به همراه بهبود  برنامه درسی فرصت های جدیدآموزش را برای دانش آموزان ومعلمان  فراهم کرده است.

سنگاپور
کشور سنگاپور از پیشگامان توسعه فناوری اطلاعات است .این کشور کوچک با داشتن برنامه هایی موثر در زمینه توسعه فناوری اطلاعات به جزیره ای هوشمند تبدیل شده است.
سنگاپور بهره زیادی از منابع طبیعی نبرده است  اما  با استفاده موثر از قابلیت های فناوری اطلاعات به پیشرفت های چشم گیری دست یافته است.این کشور در نظر دارد  با استفاده از  نیروهای متخصص داخلی  و خارجی در زمینه فناوری اطلاعات  سهم عمده  ای  از بازار این صنعت را به خود اختصاص دهد . بدون شک  یکی از طرحها و برنامه های مهم این کشور در" ایجاد جزیره هوشمند   "ارتقا سطح آموزش  "تربیت نیروی انسانی مورد نیاز  و گسترش فناوری اطلاعات  درآموزش و پرورش بوده است.این موضوع به روشنی  در سخنان وزیرآموزش وپرورش سنگاپور بیان شده است :
  " رایانه ها راه و روش زندگی  و کار انسان را تغییر میدهند.ما از فناوری اطلاعات استفاده میکنیم تا دانش آموزان خود را به یادگیری  مستقل و فعال تشویق کنیم ".

اهداف طرح جامع توسعه فناوری اطلاعات درآموزش و پرورش

1-    افزایش ارتباط  میان مدارس و جهان امروز  :معلمان وشاگردان ضمن  برقراری  ارتباط با دیگر  سازمانها و موسسات  با انها همکاری میکنند  از انها کمک میگیرند  و از این طریق افق دید غنی تری  نسبت  به دنیای  بدون مرز  به دست می اورند.ایجاد ارتباط موثر  بین مدارس و دنیای بیرون  افرادی را تربیت  میکند که مهارت های زندگی در دنیای بیرون را به خوبی کسب میکنند و میتوانند برای جامعه  افراد موثر باشند نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: